Skip to main content

Νέα ελληνική

Λεξικό της λαϊκής και της περιθωριακής γλώσσας

Λεξικό της λαϊκής και της περιθωριακής γλώσσας

Εισαγωγή

Μέσα στις 50.000 περίπου λέξεις και φράσεις και στις 250.000 σημασίες περιλαμβάνονται η γλώσσα της λαϊκής - της αργκό - των μηχανόβιων - των ναρκωτικών - της φυλακής - του χαρτοπαιγνίου - του ποδοσφαίρου - του αθλητισμού - του στρατού - των ναυτικών - του καφενείου - των εργατών - των νηπίων - των εφημερίδων - της τηλεόρασης - της νεοαργκό που αποτελεί τη γλώσσα της νεολαίας και ιδίως, λέξεις και φράσεις της καθημερινής μας ζωής.

Το Λεξικό του Γεωργίου Κάτου είναι έργο ενός εμπειρικού θιασώτη και τεχνίτη της γλώσσας, ιδιαίτερα εκείνης των λαϊκών ανθρώπων. Πρόκειται για την περιεκτικότερη συλλογή τεκμηρίων αυθεντικού λόγου από όλο το φάσμα των ταπεινών γλωσσικών χρήσεων, με κύρια αρετή την πιστή και αναλυτική παράθεση δειγμάτων της πολύτιμης γλωσσικής παρακαταθήκης των απλών και των βασανισμένων ανθρώπων. Αποτελεί απαραίτητο συμπλήρωμα των γνωστών λεξικών της ελληνικής.

Περιεχόμενα

Αναζήτηση

Αναζήτηση
Οδηγιες
Φάκελος λημμάτων
0
   Άδειασμα
  • Επιλογές αναζήτησης
    -  
 
Βρέθηκαν 1 εγγραφές  [0-1]
  • κεφάλα, η,
    ουσ. [μεγεθ. του ουσ. κεφάλι]. α. το μεγάλο κεφάλι: «είχε μια κεφάλα σαν καζάνι». β. (με ειρωνική ή υποτιμητική διάθεση) το κεφάλι: «όπως έσκυβε για να μπει, δεν πρόσεξε και χτύπησε την κεφάλα του στο μαδέρι». (Λαϊκό τραγούδι: άλατης άλατης άλατης και ξηγιέται όπως της έρθει στην κεφάλα της). (Ακολουθούν 13 φρ.)·
    - βάζω κάτω την κεφάλα ή βάζω κάτω την κεφάλα μου, προσηλώνομαι τελείως στη δουλειά που κάνω, δουλεύω αδιάκοπα, εντατικά, δουλεύω ανεπηρέαστος, απερίσπαστος: «όταν βάζει κάτω την κεφάλα του, δουλειά που χρειάζεται δυο βδομάδες για να τελειώσει, την τελειώνει σε πέντε μέρες». Συνών. βάζω κάτω την γκλάβα ή βάζω κάτω την γκλάβα μου / βάζω κάτω το κεφάλι ή βάζω κάτω το κεφάλι μου·
    - δεν κατεβάζει η κεφάλα του, δεν είναι εύστροφος, επινοητικός: «τα χάνει στην παραμικρή δυσκολία, γιατί δεν κατεβάζει η κεφάλα του». Συνών. δεν κατεβάζει η γκλάβα του / δεν κατεβάζει η κόκα του / δεν κατεβάζει η κούτρα του / δεν κατεβάζει ο νους του / δεν κατεβάζει το κεφάλι του / δεν κατεβάζει το μυαλό του / δεν κατεβάζει το νιονιό του / δεν κατεβάζει το ξερό του·
    - δεν κόβει η κεφάλα του ή δεν του κόβει η κεφάλα, δεν αντιλαμβάνεται κάτι εύκολα, είναι αργόστροφος: «για να καταλάβει κάτι, πρέπει να του πεις πολλές φορές, γιατί δεν κόβει η κεφάλα του». Συνών. δεν κόβει η γκλάβα του ή δεν του κόβει η γκλάβα / δεν κόβει η κόκα του ή δεν του κόβει η κόκα / δεν κόβει η κούτρα του ή δεν του κόβει η κούτρα / δεν κόβει ο νους του ή δεν του κόβει ο νους / δεν κόβει το κεφάλι του ή δεν του κόβει το κεφάλι / δεν κόβει το μυαλό του ή δεν του κόβει το μυαλό / δεν κόβει το νιονιό του ή δεν του κόβει το νιονιό / δεν κόβει το ξερό του ή δεν του κόβει το ξερό·
    - δεν τα παίρνει η κεφάλα του (ενν. τα γράμματα), είναι ανεπίδεκτος μαθήσεως: «όσα φροντιστήρια κι αν του ’καναν, όσους καθηγητές κι αν του ’φεραν για προγύμναση, ε, δεν τα παίρνει η κεφάλα του, πάει και τέλειωσε». Συνών. δεν τα παίρνει η γκλάβα του / δεν τα παίρνει η κόκα του / δεν τα παίρνει η κούτρα του / δεν τα παίρνει το κεφάλι του / δεν τα παίρνει το νιονιό του / δεν τα παίρνει το ξερό του·
    - κάνει ό,τι κατεβάσει η κεφάλα του, ενεργεί χωρίς να σκέφτεται, ενεργεί επιπόλαια, απερίσκεπτα: «πώς να πάει μπροστά, αφού κάνει ό,τι κατεβάσει η κεφάλα του». Συνών. κάνει ό,τι κατεβάσει η γκλάβα του / κάνει ό,τι κατεβάσει η κούτρα του / κάνει ό,τι κατεβάσει το κεφάλι του / κάνει ό,τι κατεβάσει το ξερό του / κάνει του κεφαλιού του·
    - κάνω κεφάλα, έρχομαι στο κέφι με τη βοήθεια ποτού ή με το κάπνισμα τσιγάρου με χασίσι: «κέρνα ο ένας κέρνα ο άλλος, στο τέλος κάναμε κεφάλα και το ξενυχτήσαμε». Συνών. κάνω κεφάλι·
    - κατεβάζει η κεφάλα του, είναι εύστροφος, επινοητικός: «όποια δυσκολία και να του τύχει, την ξεπερνάει, γιατί κατεβάζει η κεφάλα του». Συνών. κατεβάζει η γκλάβα του / κατεβάζει η κόκα του / κατεβάζει η κούτρα του / κατεβάζει ο νους του / κατεβάζει το κεφάλι του / κατεβάζει το μυαλό του / κατεβάζει το νιονιό του / κατεβάζει το ξερό του·
    - κατεβάζω την κεφάλα ή κατεβάζω την κεφάλα μου, α. παραδέχομαι σιωπηρά το λάθος μου, την ήττα μου ή την ανωτερότητα κάποιου: «μόνο αν με δεις να κατεβάζω το κεφάλι μου, να σκεφτείς πως μπορεί και να έχω χάσει το παιχνίδι». β. σκύβω το κεφάλι μου, ιδίως από ντροπή: «μόλις κάνουν πως τον μαλώνουν λίγο, κατεβάζει την κεφάλα του». γ. δεν μπορώ να αντισταθώ στις πιέσεις, υποχωρώ στις δυσκολίες, δε μάχομαι, παραδίδω τα όπλα μου: «ό,τι και να σου τύχει, μην κατεβάσεις την κεφάλα σου». Συνών. κατεβάζω την γκλάβα ή κατεβάζω την γκλάβα μου /κατεβάζω το κεφάλι ή κατεβάζω το κεφάλι μου·
    - κόβει η κεφάλα του, α. μπορεί και βρίσκει λύσεις στα προβλήματά του, είναι επινοητικός: «ό,τι δυσκολία και να του τύχει, την ξεπερνάει αμέσως, γιατί κόβει η κεφάλα του». β. αντιλαμβάνεται αμέσως μια κατάσταση ή πιο είναι το συμφέρον του: «ασχολείται πάντοτε με δουλειές που αποδίδουν, γιατί κόβει η κεφάλα του». Συνών. κόβει η γκλάβα του / κόβει η κόκα του / κόβει η κούτρα του / κόβει ο νους του / κόβει το κεφάλι του / κόβει το μυαλό του / κόβει το νιονιό του / κόβει το ξερό του·
    - ξύνει την κεφάλα του, βρίσκεται σε αμηχανία: «όταν τον βλέπεις να ξύνει την κεφάλα του, πάει να πει πως δεν ξέρει τι ν’ αποφασίσει». Συνών. ξύνει την γκλάβα του / ξύνει το κεφάλι του·
    - στρώνω κεφάλα, βλ. φρ. κάνω κεφάλα. (Λαϊκό τραγούδι: άλα έχω στρώσει μια κεφάλα και τα βλέπω όλα σαν μπέης και τα νιώθω σαν πασάς)·
    - τα παίρνει η κεφάλα του (ενν. τα γράμματα), έχει ευκολία στη μάθηση: «αφού τα παίρνει η κεφάλα του, θα τον στείλω στα καλύτερα σχολεία». Συνών. τα παίρνει η γκλάβα του / τα παίρνει η κόκα του / τα παίρνει η κούτρα του / τα παίρνει το κεφάλι του / τα παίρνει το νιονιό του / τα παίρνει το ξερό του·
    - τι λέει η κεφάλα σου! είσαι γελασμένος αν νομίζεις ότι πιστεύω πως τα πράγματα έγιναν έτσι όπως μου τα λες, ή είσαι γελασμένος, αν νομίζεις ότι τα πράγματα θα γίνουν έτσι όπως τα θέλεις ή όπως σε συμφέρουν. Για συνών. βλ. φρ. τι λέει το μηλίγγι σου! λ. μηλίγγι·
       

Ετυμολογία

 
  • Γλώσσα






































  • Άλλες συντομογραφίες



Συντομογραφίες

  • Α

    αγγλ. αγγλικός, -ή, -ό
    άγν. ετυμολ. άγνωστης ετυμολογίας
    αιτιατ. αιτιατική
    αιτιολογ. αιτιολογικός, -ή, -ό
    άκλ. άκλιτο
    αλβαν. αλβανικός, -ή, - ό
    αμερικ. αμερικανικός, -ή, -ό
    αμτβ. αμετάβατο
    αναφορ. αναφορικός, -ή, -ό
    αντίθ. αντίθετο
    αντων. αντωνυμία
    απαρέμφ. απαρέμφατο
    απρόσ. απρόσωπο
    αραβ. αραβικός, -ή, -ό
    αραβοτουρκ. αραβοτουρκικός, -ή, -ό
    αριθμ. αριθμός
    αρσ. αρσενικό
    αρχ. αρχαίος, -ία, -ιο
    αρχαϊστ. αρχαϊστικός, -ή, -ό

  • Β

    βενετ. βενετικός, -ή, -ό
    βλ. βλέπε
    βλ. και φρ. βλέπε και φράση
    βλ. συνηθέστ. βλέπε συνηθέστερο
    βλ. φρ. βλέπε φράση
    βλάχ. βλάχικος, -η, -ο
    βουλγαρ. βουλγαρικός, -ή, -ό
    βραζιλ. βραζιλιάνικος, -η, -ο

  • Γ

    γ΄ εν. πρόσ. τρίτο ενικό πρόσωπο
    γαλλ. γαλλικός, -ή, -ό
    γεν. γενική
    γενουατ. γενουατικός, -ή, -ό
    γερμαν. γερμανικός, -ή, -ό

  • Δ

    δεικ. δεικτικό
    δηλ. δηλαδή
    διεθν. διεθνής, διεθνώς
    δοτ. δοτική

  • Ε

    εβρ. εβραϊκός, -ή, -ό
    ειρων. ειρωνικά
    ελνστ. ελληνιστικός, -ή, -ό
    ενεστ. ενεστώτας
    ενν. εννοείται
    επέκτ. επέκταση
    επίθ. επίθετο
    επίρρ. επίρρημα
    επιφών. επιφώνημα
    επιφωνημ. επιφωνηματικός, -ή, -ό
    επών. επώνυμο
    εύχρ. εύχρηστος, -η, -ο
    εφημερ. εφημερίδα

  • Θ

    θηλ. θηλυκό

  • Ι

    ιαπων. ιαπωνικός, -ή, -ό
    ιδ. ιδίως
    ιδ. εύχρ. ιδίως εύχρηστο
    ινδ. ινδικός, -ή, -ό
    ιραν. ιρανικός, -ή, -ό
    ισπαν. ισπανικός, -ή, -ό
    ιταλ. ιταλικός, -ή, -ό

  • Κ

    κ. και
    κ.ά. και άλλα
    κ.λπ. και λοιπά
    κελτ. κελτικός, -ή, -ό
    κουτσοβλάχ. κουτσοβλάχικος, -η, -ο
    κυρ. κυρίως
    κυρ. εύχρ. κυρίως εύχρηστο
    κύρ. ό. κύριο όνομα

  • Λ

    λ. λέξη, λήμμα
    λατιν. λατινικός, -ή, -ό

  • Μ

    μαλαισ. μαλαισιανός, -ή, -ό
    μεγεθ. μεγεθυντικό
    μέλλ. μέλλοντας
    μέσ. μέσος, -η, -ο
    μόρ. μόριο
    μσν. μεσαιωνικός, -ή, -ό
    μτβ. μεταβατικό
    μτγν. μεταγενέστερος, -η, -ο
    μτφ. μεταφορικός, μεταφορικά
    μτχ. μετοχή

  • Ν

    νεότ. νεότερος, -η, -ο

  • Ο

    όν. όνομα
    ουγγρ. ουγγρικός, -ή, -ό
    ουδ. ουδέτερο
    ουσ. ουσιαστικό

  • Π

    π.χ. παραδείγματος χάριν
    παρακ. και παρακείμ. παρακείμενος
    παρατατ. παρατατικός
    περσ. περσικός, -ή, -ό
    πιθ. πιθανόν
    πληθ. και πλ. πληθυντικός
    πορτογαλ. πορτογαλικός, -ή, -ό
    πρβλ. παράβαλε
    πρόθ. πρόθεση
    πρόσ. πρόσωπο
    προστακτ. προστακτικός, -ή, -ό

  • Ρ

    ρ. ρήμα
    ρουμαν. ρουμανικός, -ή, -ό
    ρωσ. ρωσικός, -ή, -ό

  • Σ

    σερβ. σερβικός, -ή, -ό
    σκωπτ. σκωπτικά
    σλαβ. σλαβικός, -ή, -ό
    στερητ. στερητικό
    σύνδ. σύνδεσμος
    συνήθ. συνήθως
    συνηθέστ. συνηθέστερος, -η, -ο
    συνών. συνώνυμος, συνώνυμα

  • Τ

    τακτ. τακτικός, -ή, -ό
    τοπ. τοπικός, -ή, -ό
    τουρ. τουρκικός, -ή, -ό
    τουρκοπερσ. τουρκοπερσικός, -ή, -ό
    τσεχ. τσεχικός, -ή, -ό
    τσιγγ. τσιγγάνικος, -η, -ο

  • Υ

    υβριστ. υβριστικά
    υπερθετ. υπερθετικός
    υποκορ. υποκοριστικός, -ή, -ό
    υποτιμητ. υποτιμητικά
    υποχωρητ. υποχωρητικός, -ή, -ό

  • Φ

    φρ. φράση

  • Χ

    χρον. χρονικός

Ομάδα εργασίας

Σχεδιασμός - Γενική Επιμέλεια
Κ. Θεοδωρίδης, Ε. Μητρούση
Σχεδιασμός φόρμας σύνταξης και ψηφιοποίησης
Κ. Θεοδωρίδης, Ε. Μητρούση
Φιλολογική επεξεργασία ηλεκτρονικών λημμάτων / τελικού κειμένου
Ε. Μητρούση
Φιλολογικές εργασίες για τη διαμόρφωση του ηλεκτρονικού περιβάλλοντος
Ε. Μητρούση
Ηλεκτρονική υλοποίηση
Κ. Θεοδωρίδης