Αναλυτικό Λεξικό Κριαρά
Εισαγωγή
Το Τμήμα Λεξικογραφίας του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας μπόρεσε να αφιερώσει τις δυνάμεις του στη σύνταξη του Λεξικού της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας 1100-1669, συνεχίζοντας το έργο ζωής του Εμμ. Κριαρά. Το υλικό που κληροδοτήθηκε από τον καθηγητή Εμμ. Κριαρά βρισκόταν, κατά σειρές λημμάτων, σε διαφορετικές φάσεις επεξεργασίας.
Το σύνολο του υλικού υποβλήθηκε σε επανέλεγχο: μετά τις απαραίτητες προσθήκες και διορθώσεις (με βάση νέες εκδόσεις, μελέτες αλλά και τα νέα δεδομένα που έδινε η συστηματική αναζήτηση στοιχείων σε ηλεκτρονικές πηγές, όπως ο Thesaurus Linguae Graecae), στα παλιά προστέθηκαν και νέα λήμματα, με βάση τη διαρκώς συνεχιζόμενη αποδελτίωση.
ΒΡΑΧΥΓΡΑΦΙΕΣ
Οι έξι κατάλογοι που ακολουθούν (Α´-Στ´) περιλαμβάνουν βραχυγραφίες και ουσιώδη βιβλιογραφικά στοιχεία.
Αναζήτηση
- αμάξι(ν)
- το, Διγ. (Καλ.) A 296, Ακ. Σπαν. (Legr.) 568, Ερμον. (Legr.) Λ 57, Θησ. (Βεν.) Β΄ [212], Βουστρ. (Σάθ.) 423, 447, 474, Διήγ. Αλ. (Mitsak.) V 36, Διήγ. Αγ. Σοφ. (Băn.) 15826, Συναξ. γυν. (Krumb.) 141, Κορων., Μπούας (Σάθ.) 90, Πεντ. (Hess.) Γέν. XLV 21, Αρ. VII 3, Θρ. Κύπρ. (Μ. Κιτίου) K 416, Θρ. Κύπρ. (Μενάρδ.) M 222, 373, Χρον. σουλτ. (Ζώρ.) 7927, Ιστ. πατρ. (Βόνν.) 15021, Αρσ., Κόπ. διατρ. (Ζαμπ.) σ. 370, Χίκα, Επίγρ. (Μανούσ.) 8, 17, 20, Ιστ. Βλαχ. (Legr.) 1041, 1268, 2241, Ερωτόκρ. (Ξανθ.) Β΄ 512, 516, 1283, 1535, 2071, 2074, 2177, 2324, Γ΄ 67, Δ΄ 1977, Ροδολ. (Μανούσ.) Γ΄ [119], Ζήν. (Σάθ.) Πρόλ. πριν από 1, Διγ. (Lambr.) O 2063.
Από το αρχ. ουσ. αμάξιον. Η λ. και σήμ. (ΙΛ). Το υποκορ. αμαξόπουλον στο Du Cange, λ. αμαξάρης.
1) Τροχοφόρο που σύρεται από ζώα, μέσο μεταφοράς (Η σημασ. και σήμ., ΙΛ στη λ. 1): αλλ’ ίππους προσεζεύξατο αμάξαις τετρακύκλοις| και εις τ’ αμάξια έθετο οψώνια και πότους Διγ. A 296· ως είδαν ότι απεθάνη, τον έβαλαν εις αμάξι και τον ήφεραν εις την μεγάλην εκκλησίαν Ιστ. πατρ. 15021· ο Τούρκος ο εχθρός είναι πονηρευμένος| με το αμάξι τον λαγόν πιάνει ο καταραμένος Ιστ. Βλαχ. 1268 (Για την παροιμ. έκφρ. βλ. ΙΛ στη λ. 1, παροιμ.). 2) Άρμα: Γιατί από το λαμπρό θρονί σήμερον καταβαίνεις,| ήλιε κοσμοκρατητή, και από τ’ αμάξ’ εβγαίνεις; Χίκα, Επίγρ. 8· Στην περικεφαλαία ντου ήτο ζγουραφισμένο| αμάξι κι εκωλόσυρνε τον Έρωτα δεμένο Ερωτόκρ. Β΄ 512.
Οδηγίες Αναζήτησης
Υπόδειξη
Διπλό κλικ σε μία λέξη οδηγεί σε αναζήτηση με την επιλεγμένη λέξη. Αποτελεί βοηθητική λειτουργία ειδικότερα σε λέξεις που ακολουθούν συντομογραφίες π.χ. Βλ., Πβ., ΣΥΝ. ...- Πεδίο Αναζήτηση
-
Στο πρώτο πεδίο μπορείτε να πληκτρολογήσετε μέρος του λήμματος, χρησιμοποιώντας τον αστερίσκο * για το υπόλοιπο.
Η επιλογή αυτή είναι χρήσιμη, όταν θέλετε να αναζητήσετε ομάδες λέξεων που περιέχουν το μόρφημα ή την ακολουθία χαρακτήρων που πληκτρολογείτε.
Παραδείγματα:- γραπτ* (όλες οι λέξεις που αρχίζουν από " γραπτ") : γραπτός
- *γραπτ* (όλες οι λέξεις που περιέχουν το "γραπτ") : απαράγραπτος, απερίγραπτος, γραπτός, ευπαράγραπτος
- *ισμος (όλες οι λέξεις που λήγουν σε "ισμός") : αποχαιρετισμός, μετατοπισμός, ορισμός.
- κ*ισμος (όλες οι λέξεις που αρχίζουν από "κ" και λήγουν σε "ισμός") : καθαρισμός, καλλωπισμός, κατηχισμός κλπ.
Παρατήρηση
Αν δε βάλετε καθόλου * το σύστημα τοποθετεί ένα * στο τέλος της λέξης. γραπτ γραπτ* - Επιλογές Αναζήτησης
-
Στη "Σύνθετη Αναζήτηση" μπορείτε να αναζητήσετε λήμματα ή ομάδες λημμάτων, που να προκύπτουν με συνδυασμούς κριτηρίων.
Τα κριτήρια λειτουργούν συζευκτικά: όσα πιο πολλά κριτήρια δώσετε τόσο λιγότερα λήμματα θα εμφανιστούν, γιατί ζητάμε λήμματα που να ικανοποιούν ΟΛΑ τα κριτήρια που εισάγονται. Όταν κάποιο κριτήριο δεν μας ενδιαφέρει, το αφήνουμε κενό.
Παράδειγμα:- Μπορείτε να βρείτε ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ που προέρχονται από τα ΤΟΥΡΚΙΚΑ και έχουν σχέση με τον ΆΝΕΜΟ.
- Τύπος Λήμματος
-
Εμφανίζεται ένα μενού προεπιλογών που περιλαμβάνει τις διάφορες γραμματικές κατηγορίες, ώστε να επιλέξετε το μέρος του λόγου που σας ενδιαφέρει.
- Ερμήνευμα / Σώμα κειμένων
-
Το πεδίο αυτό είναι ανοιχτό και σας επιτρέπει να εισαγάγετε ένα όρο, ο οποίος ανιχνεύεται στο σύνολο του ερμηνευτικού μέρους του λήμματος. Ο όρος αυτός μπορεί να είναι λέξη, βραχυγραφία, ακολουθία λέξεων ή ακολουθία, π.χ. τίτλ*, οπλ*. Έτσι έχετε ένα κριτήριο για αναζήτηση, για παράδειγμα, σημασιολογικά συγγενών λέξεων.
Παράδειγμα
Το πεδίο είναι ανοιχτό και σας επιτρέπει να αναζητήσετε κάποια λέξη, ακολουθία λέξεων ή ακολουθία χαρακτήρων στα παραδείγματα που δίνονται για τη διασάφηση της σημασίας ή των σημασιών κάθε λήμματος. Μπορείτε, λόγου χάρη, μέσα από αυτά τα παραδείγματα να διαπιστώσετε τη χρήση των συνδέσμων (π.χ. "όταν"). - Αναφορά
-
Το πεδίο είναι ανοιχτό και σας επιτρέπει να αναζητήσετε τη βιβλιογραφική πηγή ή το όνομα του συγγραφέα από τα οποία περιμένετε να προέρχεται ένα τουλάχιστον από τα παραδείγματα του λήμματος, π.χ. Ερωτόκρ., Πανώρ.
- Ετυμολογία
-
Το πεδίο είναι ανοιχτό και σας επιτρέπει να αναζητήσετε συγκεκριμένους όρους ή βραχυγραφίες ή ακόμη συνδυασμό όρων και βραχυγραφιών που δηλώνονται στο ετυμολογικό μέρος του άρθρου, το οποίο είναι πλήρως διακριτό από το υπόλοιπο σώμα του λήμματος, καθώς διαχωρίζεται από αυτό με αγκύλες. Για παράδειγμα μπορούμε να αναζητήσουμε:
- τη συντομογραφία μιας ξένης γλώσσας (λατ., βενετ., ιτάλ., τουρκ.),
- ενός ιδιώματος (κρητ., ποντ.),
- μιας ιστορικής φάσης της ελληνικής, όπου πρωτοσυναντάται η λέξη (αρχ., μτγν.)
- κάποιου λεξικού (Somav., Βλάχ., Meursius, Du Cange)
- το, Διγ. (Καλ.) A 296, Ακ. Σπαν. (Legr.) 568, Ερμον. (Legr.) Λ 57, Θησ. (Βεν.) Β΄ [212], Βουστρ. (Σάθ.) 423, 447, 474, Διήγ. Αλ. (Mitsak.) V 36, Διήγ. Αγ. Σοφ. (Băn.) 15826, Συναξ. γυν. (Krumb.) 141, Κορων., Μπούας (Σάθ.) 90, Πεντ. (Hess.) Γέν. XLV 21, Αρ. VII 3, Θρ. Κύπρ. (Μ. Κιτίου) K 416, Θρ. Κύπρ. (Μενάρδ.) M 222, 373, Χρον. σουλτ. (Ζώρ.) 7927, Ιστ. πατρ. (Βόνν.) 15021, Αρσ., Κόπ. διατρ. (Ζαμπ.) σ. 370, Χίκα, Επίγρ. (Μανούσ.) 8, 17, 20, Ιστ. Βλαχ. (Legr.) 1041, 1268, 2241, Ερωτόκρ. (Ξανθ.) Β΄ 512, 516, 1283, 1535, 2071, 2074, 2177, 2324, Γ΄ 67, Δ΄ 1977, Ροδολ. (Μανούσ.) Γ΄ [119], Ζήν. (Σάθ.) Πρόλ. πριν από 1, Διγ. (Lambr.) O 2063.
Ομάδα εργασίας
- Ηλεκτρονικής Υλοποίηση
- Κ. Θεοδωρίδης